فهرست مطلب
· مقدمه
· تاريخچه ومعرفي شركت
· آب
· تصفيه خانه آب
· تانك گچ گيرخانه
· خط توليد
· طرزتهيه نوشابه درظروف pet 5/1ليتري
· طرزتهيه نوشابه درظروف pet 300سي سي
· عصاره
· آزمايشات شيميايي
· آزمايشات مربوط به تصفيه آب
· تصفيه فاضلاب
جدول ويژگي هاي نوشابه گازدار
مقدمه:
آشاميدني‌ها به طور كلي مواد غذايي هستند كه برطرف كننده نيازهاي غذايي نيستند، بلكه از آنها براي رفع عطش و مقداري هم محرك هستند، مثل چاي و قهوه در يك دسته‌بندي كلي نوشابه‌ها به سه دسته تقسيم مي‌شوند:
1. آشاميدني‌هاي غيرگازدار محرك
2. نوشابه‌هاي غيرالكلي
3. نوشابه‌هاي الكلي
دسته اول شامل: قهوه، چاي، آشاميدني‌هاي كاكائويي و شكلاتي
دسته دوم: آب‌هاي معدني و چشمه، آب ميوه، شربت و ليمونادها
دسته سوم: آب جو و شراب
آشاميدني‌ها از اهميت زيادي در صنعت برخوردار هستند، چون حاوي بسياري از مواد مغذي مثل ويتامين‌ها هستند كه تابع قوانين مربوط به مواد غذايي هستند و از سوي ديگر اين فرآيندها در حجم زيادي به مصرف مي‌رسند. يك نوشتابه سبك عمدتاً شامل آب، شكر، تركيبات طعم دهنده يا آب ميوه و سايرا فزودني‌هاست. طعم و مزه محصول نهايي يكي از فاكتورهاي بسيار مهم در توليد اينگونه نوشابه‌هاسا كه توسط تعادل بين اسيديته، شيريني، شفافيت، وجود طعم دهنده، عطر كوورت Tarbidity و تازگي محصول مشخص مي‌شود.
كيفيت محصول نهايي به عوامل زير بستگي دارد:
1. آب مصرفي: كه حضو املاح در طعم نوشابه اثر مي‌گذارد. به همين دليل آب مورد نياز در صنعت نوشابه‌سازي مي‌بايست تصفيه شده و املاح مضر و غيرضروري آن حذف شود.
2. كيفيت قند: يك نوشابه معمولي شامل 11-9درصد قند است كه به صورت ساكاروز و قند اينورست Inversugar، گلوكز، فروكتوزات به نوشابه‌هاي رژيمي قند مصنوعي مي‌زنند.
3. افزودن اسيدهاي خوراكي: اسيد سيتريك و تارتاريك، اسانس‌ها و عطرها.
4. مقدار CO2: اكثر ليمونات‌ها حاوي 8-4 گرم CO2 در ليتر هستند. وجود CO2 در محصول نهايي باعث تازگي نوشابه مي‌شود و به علت خاصيت Buctriocide باعث افزايش مدت زمان نگهداري نوشابه مي‌شود.
5. استفاده از ساير افزودني‌ها: مثل افزودن عوامل ايجاد كوورت.
تاريخچه و معرفي شركت:
شركت زمزم گرگان در سال 1352 با سرمايه بخش خصوصي در داخل شهر گرگان تاسيس شد. در ابتدا محصولاتش را با نام پپسي به بازار عرضه كرد. با شروع انقلاب، مديريت مجموعه تغيير يافته و در حال حاضر وابسته به بنياد جانبازان مي‌باشد.
قرار گرفتن شركت در داخل شهر گرگان و عدم وجود سيستم تصفيه فاضلاب مناسب، باعث شد كه سازمان حفاظت از محيط زيست پساب خروجي شركت را به عنوان يكي از آلوده كننده‌هاي آب درياي خزر به حساب آورد تا اينكه در سال 1377 مطالعات مقدماتي براي انتقال كارخانه از داخل شهر به مكان فعلي، يعني در كيلومتر 8 جاده گرگان ـ گنبد، ابتداي روستاي اصفهانكلاته آغاز گرديد و به تدريج با انتقال دستگاه‌ها از سال 1378 به بعد و نهايتاً در ارديبهشت 1379، عمليات انتقال به اتمام رسيد و كارخانه در مكان ذكر شده شروع بكار نمود.
محصولات اين شركت عبارتند از:
انواع نوشابه‌هاي گازدارد با طعم پرتقالي، كولا، لمون لايم، آب آشاميدني، انواع نوشابه‌هاي رژيمي (با طعم پرتقالي و كولا)، دوغ گازدار و بدون گاز.
موفقيت‌هاي كسب شده در زمينه نشان‌هاي استاندارد:
اين شركت تا كنون داراي 5 نشان استاندارد ملي براي محصولات توليدي خود مي‌باشد.
در زمينه كسب استانداردهاي بين‌المللي، اين شركت در سال 1380، استاندارد بين‌المللي HACCP را از شركت توف رانيلند آلمان كسب نمود. اين استاندارد مربوط به بهداشت و ايمني مواد غذايي بوده و تاكيد آن بر ايجاد شرايط مناسب توليد مواد غذايي (GMP) مي‌باشد.
اين شركت همچنين در سال 1381 موفق گرديد استاندارد مديريت زيست‌محيطي (ISO-14001) را از شركت URS انگلستان اخذ نمايد. گام اول جهت برقراري سيستم ISO-14001 ايجاد يك سيستم تصفيه فاضلاب مناسب بوده است كه اختصاراً UASB ناميده مي‌شود كه در آن تصفيه پساب خروجي كارخانه به كمك لجن فعال و باكتري‌هاي بي‌هوازي و هوازي انجام مي‌گيرد.
در زمينه مديريت كيفيت نيز در سال 1382 با استقرار سيستم مديريت كيفيت در اين شركت گواهينامه ISO9001-2000 توسط شركت URS انگلستان اخذ گرديده است.
شرح فعاليت‌هاي شركت:
محصولات اين شركت در 3 استان گلستان، مازندران و سمنان توزيع مي‌گردد. همچنين داراي صادرات محدودي به كشورهاي همجوار مي‌باشد.
پرسنل شركت در 6 ماهه اول سال كه بيشترين ميزان توليد محصولات را دربر مي‌گيرد، در 2 شيفت كاري معادل با 350 تا 400 نفر مي‌باشد و معمولاً در 6 ماهه دوم سال توليد در يك شيفت كاري و با وجود 180 نفر پرسنل صورت مي‌گيرد.
مساحت زمين كارخانه حدود 4 هكتار مي‌باشد و داراي بخش‌هاي مختلفي از جمله سالن توليد، ساختمان اداري، رستوران، انبار محصول، فاز 1.2، تصفيه‌خانه فاضلاب، تاسيسات و .... مي‌باشد. در حال حاضر شركت علاوه بر توليد محصولات مختلف در ظروف 284 سي‌سي و همچنين ظروف PET (يك بار مصرف) با سايزهاي 300.500 سي‌سي، توزيع كننده محصولات شركت بهنوش از جمله ماءالشعير و دلستر نيز مي‌باشد.
در خصوص نحوه نظارت بر فعاليت‌هاي توليدي اين مجموعه از سوي مراجع قانوني ذيربط معمولاً هر ماه يكبار نمونه‌برداري توسط ادارات نظارت بر مواد غذايي دانشگاه علوم پزشكي گرگان و نيز اداره كل استاندارد گلستان به صورت جداگانه انجام مي‌گيرد. ضمناً بازرسان اداره كل محيط زيست نيز از پساب خروجي كارخانه جهت كنترل مقادير DO, COD, BOD به صورت ادواري نمونه‌برداري انجام مي‌دهند.
آب:
آبي كه از چاه استخراج مي‌شود، داراي سختي بالايي است كه با اين درجه سختي براي صنعت نوشابه‌سازي مناسب نمي‌باشد، بنابراين بايد يك سري عمليات تصفيه آب بر روي آن انجام شود تا از لحاظ صنعتي بتوان از آن استفاده كرد.
ابتدا آب از چاه توسط يك پمپ تايمردار از اعماق زمين پمپ شده و در دو مخزن بتوني با ظرفيت 600مترمكعب ذخيره مي‌شود و در اين مخازن پيوسته مقداري كلر جهت ضدعفوني كردن آب به آن اضافه مي‌شود. ضمن عمل ذخيره‌سازي آب مقداري از املاح آب و رسوبات آن ته‌نشين شده كه اين امر خود موجب كاهش مقداري از سختي آب مي‌شود.
(طي آزمايشي كه انجام شد ، سختي آب خامي كه در اين مخزن ذخيره مي‌شود، حدود 284ppm بود كه براي نوشابه‌سازي مفيد نيست). سپس توسط پمپي كه به صورت دائم فعال است، آب از اين منابع بتوني پمپ شده و به سه قسمت مي‌رود:
1. گچ گيرها
2. محوطه ـ خط توليد (دستشويي، حمام و ...)
3. تصفيه‌خانه آب
كه در تصفيه‌خانه آب عمليات تصفيه فيزيكي و شيميايي بر روي آب انجام مي‌شود تا بتوان از آن در امر نوشابه‌سازي استفاده نمود.