مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی
دسته بندي :
نظام مهندسی »
رشته مکانیک (نظام_مهندسی)
مقدمه
برخی مشکلات معمول در صنایع شامل طراحی نامناسب محل کار ، عدم انطباق بین قابلیتهای کارگر و الزامات شغلی، وجود محیط کار و مشاغل زیان آور ، طراحی نا مناسب سیستم انسان –ماشین و برنامه های ضعیف مدیریت می باشد. این مشکلات منجر به ایجاد مخاطرات در محل کار ، ضعف سلامتی کارگران ، صدمات ناشی از کار با تجهیزات ، معلولیتها و در عوض کاهش بهره وری کارگر و کیفیت تولید و افزایش هزینه می شود. کاربرد موثر ارگونومی در طراحی سیستم کاری می تواند تعادلی را بین ویژگی های کارگر و نیازهای شغلی برقرار کند.
این علم ، گستره وسیعی را در زمینه طراحی کار ، ابزار ، تجهیزات ، ماشین آلات ، ایستگاه کار و سیستمها در موارد مختلف صنعتی ، آموزشی ، ورزشی و غیره در بر گیرد. هدف ارگونومی آن است که در طراحی ابزارو وسایل کار و سیستمهای فنی و تولیدی نیز در طراحی محیط کار ، نیازها و خصوصیات جسمی وروحی انسانها در نظر گرفته شود تا در عین نیل به افزایش بازدهی تولید ، به سلامت و بهداشت و راحتی انسانها نیز به بیشترین حد توجه شده باشد
ارگونومی یا مهندسی فاكتورهای انسانی از دو كلمه یونانی»Ergo« به معنی كار و «Nomos» به معنی قانون و قاعده مشتق شده است و در لغت به معنای قانون و قاعده كار است ارگونومی كوششی است در جهت تناسب كار با انسان هدف اساسی از این علم, بهبود بخشیدن به نحوه كار, روش های كار و وسایل كار و انطباق بخشیدن آنها با خصوصیات روانی و بدن انسان است
اگر این استرس ها در محیط كاری بیش ازاندازه و از حد عادی خود تجاوز كند نتایج نامطلوبی نظیر اشتباهات كاری، ایجاد حوادث و كاهش سلامتی جسمی و روانی افراد خواهد داشت. با رعایت اصول ارگونومی، فشار كار و خستگی های بی مورد كاهش می یابد و كارایی افزایش پیدا می كند. ارگونومی (مهندسی فاكتورهای انسانی) عملی نسبتاً جدید است كه با علوم مختلف در ارتباط است.
ستون فقرات
به طور كلی در كارهای عملی به ویژه درمحیط های كارگاهی و حتی اداری بیشتر ناراحتی های كمر به علت فشاری است كه به روی دیسك پدپد می آید. دیسك مانند بالشی است كه بین دو مهره متوالی ستون فقرات قرار دارد و درون آن مایع روغنی شكلی وجود دارد كه اطراف آن را غشاء محكمی فرا گرفته است. دیسك ها ممكن است شكننده شوند و مایع درون آنها به خارج تراوش كند، این مایع روی نسوج ستون مهره فشار وارد كرده و ایجاد ناراحتی و درد می كند. نشستن غلط و صندلی نامناسب تخریب دیسك ها را تسریع می كند. از دیگر مواردی كه موجب آسیب ستون فقرات و دیسك ها می شود كار كردن غلط است، به ویژه هنگام خم شدن به پهلوها دو اثر مخرب پدپد می آید.
۱- فشار بیشتری به كمر وارد می آید.
۲- دیسكِ بین مهره ها، به طور نامتجانس فشرده می شود (توزیع نامتناسب فشار روی دیسك)
ستون فقرات از۳۳ مهره كه به وسیله مفاصل بین مهره های به همدیگر متصل شده اند تشكیل شده است و شامل۷ مهره گردنی،۵ مهره كمری،۱۲ مهره پشتی،۵ مهره متصل به هم بنام استخوان خاجی و۴ مهره متصل به هم بنام استخوان دنبالچه ای است. فشار روی دیسك (صفحات بین مهره های) هنگامی كه زاویه به۱۰۰ تا۱۲۰ درجه افزایش یابد كم خواهد شد. معمولاً كمر درد انسان به علت های زیر به وجود می آید:
- نشستن غلط به روی صندلی های نامناسب
- بلند كردن اجسام به طریق غلط یا بلند كردن اجسام سنگین و حمل آنها.
- بیماری های ستون فقرات، نارسایی های مادر زادی اندامی، فشارهای روانی- استرسی و فقر حركتی.