اثر بخشی مراقبت از مجرمان خطرناک پس از آزادی با نمونه موردی زندانیان شهر شیراز

جزئیات و دریافت

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:103

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

گرایش حقوق جزا و جرم شناسی

فهرست مطالب :

چکیده 1

فصل اول:کلیات تحقیق.. 2

1-1-مقدمه. 2

1-2-بیان مسئله. 4

1-3-اهميت و ضرورت تحقيق.. 5

1-4-سوالات تحقيق.. 5

1-5-فرضیات تحقیق.. 6

1-6-پيشينه تحقيق.. 6

1-7-روش تحقیق.. 6

1-7-1-بخش اول:تعاريف و مفاهیم. 7

1-7-1-1-مبحث اول:مجرم. 7

1-7-1-1-1-گفتار اول :مفهوم مجرم درکیفر شناسی نوین.. 8

1-7-1-1-2-گفتار دوم :طبقه‌بندی مجرمان در جرم‌شناسی.. 10

1-7-1-1-3-گفتار سوم :طبقه بندي مجرمان بر اساس قوانين.. 11

1-7-1-1-3-1-مجرمین به عادت.. 11

1-7-1-1-3-2-مجرمین خطرناک.. 11

1-7-1-1-3-3-مجرم احساساتی.. 12

1-7-1-1-3-4-مجرم اتفاقی.. 12

1-7-1-1-3-5-مجرم حرفه ای.. 12

1-7-1-2-مبحث دوم: حالت خطرناك و نظريه هاي مربوط به آن. 12

1-7-1-2-1-گفتار اول:مبانی نظري ،ا رکان و انواع حالت خطرناک.. 13

1-7-1-2-1-گفتار دوم :ارزیابی، سنجش و تشخیص حالت خطرناك.. 15

1-7-1-2-3-گفتار سوم :جایگاه حالت خطرناك در جرمشناسی اصلاح و درمان. 18

1-7-1-2-4-گفتار چهارم :خصوصيات مجرمان خطرناك.. 19

1-7-1-2-4-1- بنداول:مشخصات رفتاري مجرمان خطرناك.. 19

1-7-1-2-4-1-1-تخصص... 19

1-7-1-2-4-1-2-خرج گزافه. 20

1-7-1-2-4-1-3-انتقامجویی.. 20

1-7-1-2-4-1-4-تهدید کردن. 20

1-7-1-2-4-1-5-میل به خودنمایی.. 20

1-7-1-2-4-1-6-غریزۀ تقلید. 21

1-7-1-2-4-1-7-نیاز به جمع. 21

1-7-1-2-4-1-8-القاب و اسامی دروغین.. 22

1-7-1-2-4-2-بند دوم : :نيرنگ هاي مجرمان خطرناك و شيوه شناسي جنايي آنها 22

1-7-1-2-4-3-بند سوم : نيرنگ هاي مجرمان خطرناك.. 22

1-7-1-2-4-3-1- الف- نیرنگ های مربوط به تغییر قیافه. 22

1-7-1-2-4-3-2-ب- نیرنگ تغییر لباس... 22

1-7-1-2-4-4-بند چهارم : شيوه شناسي جنايي مجرمان خطرناك.. 22

1-7-2-بخش دوم: مبانی و روش شناسی مراقبت از مجرمین خطرناک.. 24

1-7-2-1-مبحث اول: مبانی نظری مراقبت از مجرمین خطرناک.. 24

1-7-2-1-1-گفتار اول: مبانی ایدئولوژیک و ارزشی مراقبت از مجرمین خطرناک.. 25

1-7-2-2-2-گفتار دوم:روش هاي اصلاح و درمان و راهكارهايي برای بهبود درمان مجرمين خطرناك.. 27

1-7-2-2-مبحث دوم: روش های مراقبت از مجرمین خطرناک.. 28

1-7-2-2-1-گفتار اول:مفهوم نظارت الكترونيكي و شرايط مربوط به آن. 29

1-7-2-2-1-1-بند اول:پیامدهای ناترمیمی نظارت مجازی بدل از کیفر زندان بر بزهکاران. 29

1-7-2-2-1-2-بند دوم:مغایرت با رعایت اصل هزینه - فایده 30

1-7-2-2-1-3-بند سوم:كارايي سيستم نظارت الكترونيكي براي مجرمان خطرناك.. 31

1-7-2-2-2-گفتار دوم:ناتوان سازي مجرمان خطرناك.. 32

1-7-2-2-2-1-بند اول:ناتوان‏سازی گزینشی.. 32

1-7-2-2-2-2-بند دوم:از ناتوان‌سازی فردی تا ناتوان‌سازی گروهی.. 34

فصل دوم:اثربخشی مراقبت از مجرمین خطرناک در نظام حقوقی ایران با رویکرد مطالعه تطبیقی.. 36

2-1-بخش اول: بررسي موضوع در قانون مجازات عمومی.. 36

2-1-1-مبحث اول : تحليل جرم شناختي.. 36

2-1-1-1-گفتار اول:رويكرد پيشگيرانه. 39

2-1-1-2-گفتار دوم:رويكرد اصلاحي.. 40

2-1-2-مبحث دوم:اقدامات تأميني و تربيتي.. 42

2-1-2-1-گفتار اول:معیارهاي انتخاب مجازات و تدابیر اصلاحی.. 42

2-1-2-2-گفتار دوم:بررسی اقدامات تأميني و تربيتي.. 44

2-2-بخش دوم: بررسي موضوع در قانون مجازات اسلامی(1392). 45

2-2-1-مبحث اول:جايگزين ها و اقدامات مراقبتي در قانون جديد مجازات اسلامي.. 45

2-2-1-1- گفتار اول:ابتكارات قانون جديد در مجازات هاي جايگزين.. 46

2-2-1-2-گفتاردوم: ماده 65 قانون مجازات اسلامی.. 47

2-2-2- مبحث دوم:تعويق صدور حكم. 47

2-2-2-1-گفتار اول:تعویق به شکل ساده 48

2-2-2-2-گفتار دوم:تعویق به شکل مراقبتی.. 48

2-2-2-3-گفتار سوم: نقش مددكار اجتماعي در پيشگيري از تكرار در طول مدت تعويق. 49

2-2-2-4-گفتار چهارم:شرايط انتخاب مددكار براي مراقبت از بزهكار در طول مدت تعويق. 50

2-3-بخش سوم:آثار مربوط به مراقبت از مجرمين خطرناك پس از آزادي.. 50

2-3-1-مبحث اول:بررسی آثار مربوط به بزه دیده و جبران خسارت.. 50

2-3-1-1-گفتار اول:آثار مربوط به بزه ديده 50

2-3-1-2-گفتار دوم:آثار مربوط به جبران خسارت.. 51

2-3-2-مبحث دوم: آثار مربوط به شهروندان و آثار مربوط به امکان نقض حقوق شهروندی.. 51

2-3-2-1-گفتار اول:آثار مربوط به شهروندان. 51

2-3-2-2-گفتار دوم :آثار مربوط به امکان نقض حقوق شهروندی.. 52

2-3-3-مبحث سوم:آثار اجتماعي مربوط به مراقبت از مجرمين خطرناك.. 53

2-3-3-1-گفتار اول:خدمات اجتماع‌ محور. 53

2-3-3-2-گفتار دوم:کیفر نقدی روزانه. 53

2-3-3-3-گفتار سوم:محرومیت از حقوق اجتماعی.. 54

2-4-بخش چهارم:بررسي نگهداری از مجرمین خطرناک و موارد پيش بيني شده آن در قوانين كشورهاي مختلف    54

2-4-1-مبحث اول: نگهداری از مجرمین خطرناک و قوانين ساير كشورها 54

2-4-1-1-گفتار اول: نگهداری از مجرمین خطرناک در اسناد بين المللي.. 55

2-4-1-2-گفتار دوم: نگهداری از مجرمین خطرناک در كشورفرانسه. 56

2-4-1-3-گفتار سوم: نگهداری از مجرمین خطرناک دركشور استر لیا 58

2-4-1-4-گفتار چهارم:جايگاه نگهداری از مجرمین خطرناک درافغانستان. 58

2-4-1-5-گفتار پنجم:جايگاه عدالت ترميمي و اقدامات تأميني و تربيتي درلبنان. 59

2-4-2-مبحث دوم: نگهداری از مجرمین خطرناک و پيشگيري از رفتار مجرمانه. 61

2-4-2-1-گفتار اول: پیشگیری اولیه و ثانویه در قلمرو رفتار مجرمانه. 62

2-4-2-2-گفتار دوم: پیشگیری از گسترش رفتار مجرمانه از راه مداخلات زود رس... 63

2-4-2-2-1-جلوگیری از ارتکاب مجدد جرم با کاهش مداخلات قانونی.. 63

2-4-2-2-2- پیشگیری براساس کاهش فرصتهای ارتکاب رفتار مجرمانه. 64

2-4-2-3-گفتار سوم:درمانگری رفتار مجرمانه و پیشگیری ثالت.. 65

2-4-2-3-1- روشهای روان پویشی ودرمان گریهای فردی و گروهی.. 65

2-4-2-3-2- روی آوردهای انسانی نگر. 66

2-4-2-3-3- روشهای رفتاری نگر. 66

2-4-2-3-4-روشهای شناختی – رفتاری.. 66

2-4-2-3-5-آموزش مهارتهای اجتماعی.. 67

2-4-2-4-گفتار چهارم:خودمهارگری.. 67

2-4-2-4-1-بازسازی شناختی.. 68

2-4-2-4-2- آموزش حل مساله بین شخصی.. 68

2-4-2-4-3- آموزش شناختی حل مساله بین شخص: 69

2-4-2-5-گفتار پنجم: درمان گری رفتار مجرمانه وخیم. 69

فصل سوم:روش ها و نتایج تحقیق و تجزیه و تحلیل آن در بررسی موردی زندانیان شهر شیراز. 71

3-1-بخش اول:روش تحقيق.. 71

3-1-1-مبحث اول:روش تحقيق. 72

3-1-1-1-گفتار اول:طبقه بندي تحقيق بر مبناي هدف.. 72

3-1-1-2-گفتار دوم:طبقه بندي تحقيق بر مبناي ابزار و روش گرد آوري داده ها 72

3-1-1-3-گفتار سوم:طبقه بندي تحقيق بر مبناي مراحل تحقيق. 72

3-1-1-4-گفتار چهارم:ابزار پرسشنامه. 73

3-1-2-مبحث دوم:جامعه، حجم نمونه و روش نمونه گيري.. 73

3-1-2-1-گفتار اول:جامعه آماري.. 73

3-1-2-2-گفتار دوم:ابزار جمع آوري داده ها 73

3-2-بخش دوم:تجزيه و تحليل اطلاعات... 75

3-2-1-مبحث اول:آمار توصيفي.. 75

3-2-2-مبحث دوم:آمار استنباطي.. 79

3-3-نتيجه گيري.. 83

3-4-پيشنهادات... 83

فهرست منابع: 83

ضمیمه. 83

فهرست جداول :

جدول 3-1-توزیع سن افراد مرتکب ضرب و جرح.. 75

جدول 3-2-توزیع سن نمونه پژوهش که مرتکب مجرمين به عادت شده اند. 76

جدول 3-3-توزیع تحصیلات افرادی که مرتکب ضرب و جرح شده اند. 77

جدول 3-4-توزیع تحصیلات افرادی که مرتکب مجرمين به عادت شده اند. 78

جدول 3-5- نتایج آزمون T تک نمونه ای در مورد تاثیر تغییر و تحولات اجتماعی و اقتصادی بر وقوع جرم  79

جدول 3-6-نتایج آزمون T تک نمونه ای در مورد تاثیر اعتیاد بر وقوع جرم. 80

جدول 3-7-نتایج آزمون T تک نمونه ای در مورد تاثیر مهاجرت بر وقوع جرم. 81

جدول 3-8- نتایج آزمون T تک نمونه ای در مورد تاثیر خانواده بر وقوع جرم. 82

چکیده :

از جمله مسائلی که از حدود یک قرن قبل مورد توجه علمای جامعه‏شناسی و حقوق و جرمشناسی قرار گرفت، این مسئله بود که مجازات به تنهایی برای حفظ جامعه در مقابل خطر مجرمین کافی نیست و باید تدابیر دیگری برای صیانت جامعه و پیشگیری از ارتکاب جرائم اندیشید. این امر بخصوص پس از ظهور مکتب تحققی در حقوق کیفری از اواخر قرن نوزدهم میلادی با انتشار عقاید دانشمندانی چون آنریکو فری نویسنده کتاب «جامعه‏شناسی کیفری» و رافائل گاروفالو صاحب کتاب «جرم شناسی» و سزار لمبرزو نویسنده «انسان بزهکار» مورد توجه فراوان قرار گرفت. از نظر مکتب تحققی مسئولیت اخلاقی که مبنای مجازات می‏باشد، نفی می‏گردد و به انسان بزهکار به عنوان یک مریض که باید تحت درمان و معالجه قرار گیرد نگریسته می‏شود.از طرف دیگر نوعا کسانی که با منابع حقوق اسلام به خصوص قرآن و سنت کمتر آشنایی دارند، احکام جزایی اسلام را منحصر در مجازتهای انعطاف‏ناپذیر حدود و قصاص و دیات دانسته با دستاوردهای جدید حقوق جزا و جرم‏شناسی از جمله تأسیس حقوقی «اقدامات تأمینی و تربیتی» سازگار نمی‏دانند، بدین‏ترتیب، این مکتب انسان‏ساز را فاقد جنبه‏های تأمینی و اصلاحی برای مجرمین پنداشته و می‏گویند اسلام فقط به مجازات مجرم اندیشیده و به مسئله تأمین جامعه از خطرات بزهکاران و نیز بازپروری و اصلاح آنها عنایتی ندارد و در کتب فقهی هم غالبا در بخش فقه جزائی، احکام حدود و قصاص و دیات مورد بررسی مفصل قرار گرفته، و در نتیجه هنگام صحبت از احکام جزایی در اسلام فقط این مسائل به ذهن متبادر می‏شود.در نتایج آماری تحقیق به این نتیجه میرسیم که تغییر و تحولات اجتماعی واقتصادی بر اثربخشی مراقبت ويژه بعد از آزادي در مجرمان خطرناك در شهر شیراز تاثیر گذارند.و اعتیاد ،مهاجرت و خانواده بر اثربخشی مراقبت ويژه بعد از آزادي در مجرمان خطرناك در بین زندانیان شهر شیراز تاثیر گذارنیست.

واژگان کلیدی:مجازات،تربیتی،اقدامات

مقدمه :

امروزه كيفرهاي سنتي ، از نظر هدف و محتوا تغيير كرده و به علاوه با تدابير تأميني همراه شده اند. در واقع هدف از كيفرهاي سنتي سزا و ارعاب بوده است، اما تدابير تأميني براثر آموزه هاي مكتب تحققي و براي اصلاح حالت خطرناك بزهكار به وجود آمده است.تكرار جرم ، از جمله مباحث حقوق كيفري است كه از يك سو نشانه ناتواني بزهكار در جهت بازاجتماعي شدن است ، و از سوي ديگر بيانگر عدم موفقيت دستگاه قضايي در جهت بازپروري بزهكار و همچنين پيشگيري از وقوع جرم مي باشد .[1] به همين جهت قانونگذاران همواره با اصلاح مكرر قوانين ، در جست وجوي راهكارهاي مناسب براي مبارزه با پديده تكرار جرم مي باشند. سياست كيفري ايران در مقابله با مرتكبان جرايم مكرر در دوره هاي مختلف ، تحت تأثير انديشه سزادهي قرار داشته است. با اين حالت حمايت از جامعه در مقابل مجرمان خطرناك و پيشگيري از تكرار جرم ، تحت تأثير آموزه هاي مكتب تحققي، با تصويب قانون اقدامات تأميني در سال 1339 جنبه تقنيني يافت[2]با اهميت يافتن حمايت از جامعه در مقابل جرم و مجرم و نيز ايجاد امنيت براي بزه ديدگان ، قانونگذار اخيراً نوعي « نظارت تأميني » در محيط خارج از زندان براي بزهكاران خطرناك كه مجرمان سابقه دار ناميده شده اند ، در قالب الحاق ماده 48 مكرر [3]قانون مجازات اسلامي قديم و راهكارهايي مانند تعويق صدور حكم و راهكارهاي مشابه در قانون جديد مجازات اسلامي پيش بيني كرده است كه هدف آن ، نظارت بر مجرماني است كه به طور مكرر مرتكب جرم مي شوند تا بدين وسيله با تحت كنترل قرار دادن آنان پس از تحمل محكوميت كيفري، مانع تكرار جرم شده و امنيت جامعه را تضمين كند. از جمله طرح‌های مناسب و کاربردی در این‌ خصوص،تلاش برای جلوگیری از بازگشت مجدد مجرمان به‌ زندان است.به همین منظور می‌باید مراکز و سازمان‌هایی مسئولیت‌ سازگاری و تربیت اجتماعی مجرمان را در زندان و پس از خروج‌ از زندان بر عهده بگیرند،تا با اجرای برنامه‌های منظم و مدون‌ آموزشی،دینی،حرفه‌ای مجرمان و مددجویان را با وضعیت‌های‌ مختلف اجتماعی سازگار کرده و از مجرمان،شهروندان ارزش‌گرا و تابع قانون ساخت از طرفي امروزه مجرم را بيشتر يك بيمار اجتماعي مي پندارند تا يك عنصر فاسد و ضد اجتماعي و بر اساس اين طرز تفكر است كه آن اعتقادي كه در قرون گذشته نسبت به اجراي عدالت نمودن در اعمال مجازات وجود داشت ديگر وجود ندارد و كمتر كسي است كه بزهكار را صد در صد مسئول اعمال و رفتار ضد اجتماعي خود دانسته و او را در ارتكاب جرم از تاثير و نفوذ محيط به طور كلي مستثني و دور بداند .[4] با توسعه و نفوذ اين طرز تفكر و با شناخت بهتر بزهكار و بزهكاري بر اساس مباني نوين جرم شناسي ، فلسفه مجازات نيز تغيير كلي پيدا كرده و آن را بيشتر عاملي براي اعاده نظم جامعه و تربيت و اصلاح و درمان بزهكار مي دانند تا تظاهري از انتقام ارعاب يا اجراي عدالت . فردی کردن مجازات که در حقوق ایران فقط درباره ی جرائم مستوجب مجازات های تعزیری و بازدارنده به دلیل معین نبودنشان در شرع قابل اعمال است از ابزارهای حقوقی در هر نظام کیفری است تا با آن بتوان مجرم را به اندازه و به مصلحت تا آنجا که از عمل خود نادم گردد مورد بازخواست قراردهند.مكتب دفاع اجتماعي نوين كه يكي از آخرين نظريه هاي جرم شناسي قرن حاظر را مطرح نموده است اهميت انسان به عنوان محور بحث در هر پديده مجرمانه به دو مطلب اهميت مي دهد ،از طرفي شناخت شخصيت مجرم را لازم مي داند و از طرف ديگر لزوم احترام به شخص و دفاع از او را عليه تجاوزي كه وجودش را دستخوش آسيب و لطمه سازد تأييد مي كند.در يك جمله دفاع اجتماعي نوين بر بازسازي مجدد مجرم و اعاده او به جامعه پايبند است[5].در اين راستا بعضي از مجرمين به علت اعمالشان به مجرمين خطرناك مشهورند و طبيعتا مراقبت از اين مجرمين بعد از آزادي از ويژگي هاي خاص تري برخوردار است.در اين پايان نامه بر آن هستيم كه به روش هاي پيش بيني شده در قانون براي نگهداري و مراقبت از مجرمين خطرناك پس از آزادي اشاره كنيم و در اين راستا از تجربيات و راهكارهاي ديگر كشورها نيز بهره ببريم.در قسمت هاي از تحقيق به قانون قديم و جديد مجازات اسلامي اشاره مي كنيم و به راهكارهايي كه چه در قانون قديم و چه در قانون جديد وجود داشته است اشاره مي كنيم و در قسمت پاياني تحقيق سعي شده است با روش تحليلي مانند روش هاي مصاحبه اي و پرسش نامه به اثربخشی اين روش ها اشاره اي داشته باشيم.این تحقیق از جهات زیادی دارای اهمیت می باشد افزایش رفتارهای انحرافی و ارتکاب جرم و بزه از سوی مجرمین‌ موجب شده است که زندان‌های کشور سرشار از جمعیت شود. کثرت زندانیان از یک سو و فقدان برنامه‌های مدون و منظم آموزش‌ و بازسازی شخصیتی و اجتماعی کردن زندانیان از دیگر سو موجب‌ می‌شود که زندانیان پس از ترک زندان وارد بافت سابق اجتماعی‌ شوند و به تدریج به سمت ارتکاب مجدد جرم و بزه کشانده شوند و بازگشت مجدد به زندان شکل بگیرد.علاوه بر از دست دادن نیروهای بالنده و سازنده در جامعه که با افتادن در مسیر جرم و ارتکاب بزه مسیر منفی و غلط را طی می‌کنند، هزینه‌های هنگفتی در نگهداری و زندان کردن این افراد از بودجه‌ عمومی از دست می‌رود.این‌ها هزینه‌های آشکاری است که قابل‌ توجه و مشهود است.هزینه‌های فراوان پنهان نیز در این جریان از دست می‌رود؛به همین دلیل،لازم است طرح‌هایی اجرا شود که‌ براساس آن مجرمین ضمن تغییر رفتار و تعدیل شدن به یک فرد سالم و سازگار با جامعه،به نیروی تولیدگر و خلاق بدل شوند و بتوانند در مسیر توسعه کشور مفید واقع شوند.بنابراین وجود مرکزی که بتوان مجرمین آزادشده از زندان را به‌ نیروی سازگار با جامعه،خلاق،مبتکر،و مشارکت‌جو تبدیل کند ضروری است و اهميت اين پژوهش را به اثبات مي رساند.

و...