پژوهش بررسی تعلیق مراقبتی در قانون مجازات اسلامی

جزئیات و دریافت

این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

                                          فهرست مطالب
عنوان                                                                                                         صفحه
چکیده........................................................................................................................................................1

فصل اول- کلیات تحقیق                                                                                   
1-1بيان مسأله ...........................................................................................................................................3
1-2-اهمیت و ضرورت انجام تحقيق .......................................................................................................5
1-3-مرور ادبیات و سوابق مربوطه ...........................................................................................................6
1-4-جنبه جديد بودن و نوآوري در تحقيق .............................................................................................7
1-5-اهداف مشخص تحقيق ....................................................................................................................7
1-5-1-اهداف ویژه .................................................................................................................................8
1-5-2-اهداف كاربردي ...........................................................................................................................8
1-6-سؤالات تحقیق .................................................................................................................................8
1-7-فرضيه‏هاي تحقیق .............................................................................................................................9
1-8- تعريف واژه‏ها و اصطلاحات فني و تخصصی ................................................................................9
1-9-روش‌شناسی تحقیق ........................................................................................................................10
1-10- روش و ابزار گردآوري داده‏ها ....................................................................................................10
1-11-روش‌ها و ابزار تجزيه و تحليل داده‏ها .........................................................................................11

فصل دوم- تعاریف، مبانی و تاریخچه تعلیق مراقبتی
2-1-تعاریف مربوط به مفهوم «تعلیق مراقبتی» .......................................................................................13
2-1-1- تعلیق در لغت............................................................................................................................13
2-1-2-تعلیق اجرای مجازات.................................................................................................................14
2-1-3-تعلیق ساده..................................................................................................................................15
2-1-4-تعلیق مراقبتی..............................................................................................................................16
2-1-5- تعلیق مراقبتی فشرده  ...............................................................................................................19
2-1-6-مفاهیم مشابه...............................................................................................................................20
2-1-6-1-تعلیق تعقیب...........................................................................................................................20
2-1-6-2- آزادی مشروط.......................................................................................................................22
2-1-6-3- مقایسه تعویق صدور حکم با تعلیق اجرای مجازات.............................................................23
2-2- مبانی تعلیق مراقبتی........................................................................................................................24
2-2-1-اهداف مجازات‌ها.......................................................................................................................25
2-2-2-حبس..........................................................................................................................................26
2-2-3-سير تحول زندان‌ها در دنيا..........................................................................................................28
2-2-4-سیر تاریخی زندان در ایران........................................................................................................30
2-2-5-تاريخچه شكل گيري سازمان زندان‌ها پس از پيروزي انقلاب...................................................32
2-2-6- مراكز مراقبت بعد از خروج زندانيان كشور...............................................................................34
2-2-7- مجازات‌های جایگزین زندان.....................................................................................................37
2-2-8- فلسفه تعلیق مراقبتی..................................................................................................................39
2-3- پیشینه تاریخی تعلیق مراقبتی مجازات در حقوق جزای ایران و سایر کشورها.............................41
2-3-1- سابقه تعلیق مجازات در اسلام...................................................................................................41
2-3-2- پیشینه تاریخی تعلیق مراقبتی در ایران.......................................................................................41
2-3-3-پیشینه تاریخی تعلیق مراقبتی در سایر کشورها ....................................................................... 45
2-3-4- بررسی تطبیقی تعلیق مراقبتی اجرای مجازات...........................................................................48

فصل سوم- شرایط و موانع تعلیق مراقبتی مجازات قانون مجازات اسلامی
3-1- شرایط تعلیق مراقبتی اجرای مجازات............................................................................................53
3-1-1- شرایط ماهوی تعلیق مراقبتی.....................................................................................................54
3-1-1-1- شرایط مربوط به بزه‌کار........................................................................................................54
3-1-1-2- شرایط مربوط به نوع و درجه مجازات معلق و مدت تعلیق.................................................58
3-1-2-شرایط شکلی تعلیق مراقبتی مجازات.........................................................................................62
3-1-2-1-دادگاه صالح، نوع و نحوه تصمیم‌گیری دادگاه جانشین.........................................................62
3-1-2-2-تعلیق مراقبتی در محاکم تجدیدنظر و مراجع غیردادگستری و محاکم اختصاصی..............76
3-2- موانع تعلیق اجرای مجازات...........................................................................................................80
3-2-1- موانع عام تعلیق مراقبتی.............................................................................................................80
3-2-2- موانع خاص تعلیق مراقبتی........................................................................................................81

فصل چهارم- آثار و موارد رفع اثر از قرار تعلیتتق تعلیق مراقبتی در ق.م.ا مصوب 1392
4-1- آثار تعلیق مراقبتی...........................................................................................................................98
4-1-1- آثار تعلیق نسبت به محکوم علیه و مرجع قضایی......................................................................98
4-1-1-1- آثار تعلیق نسبت به مرجع قضایی.........................................................................................98
4-1-1-2- آثار تعلیق نسبت به محکوم علیه........................................................................................100
4-1-2- آثار تعلیق مراقبتی نسبت به کیفرهای تبعی، تکمیلی و اقدامات تأمینی و حقوق مدعی خصوصی
4-1-2-1- اثر تعلیق مراقبتی نسبت به کیفرهای تبعی تکمیلی و اقدامات تأمینی.................................102
4-1-2-2-اثر تعلیق مراقبتی نسبت به حقوق الناس..............................................................................104
4-2- موارد رفع اثر از قرار تعلیق مراقبتی مجازات...............................................................................105
بحث و نتیجه گیری
نتیجه و پیشنهادات.................................................................................................................................110
فهرست منابع
منابع فارسی............................................................................................................................................113

چکیده انگلیسی.....................................................................................................................................116
 
چکیده
با تغییر نگرشی که در فلسفه مجازات در سال‎های اخیر ایجاد شده، اصلاح مجرم نسبت به تنبیه وی یا طرد او از جامعه در اولیت قرار گرفته است یکی از این روش ها که در جایگزینی تنبیه و طرد مجرم و البته اجتناب از اثرات سوء زندان پیش‌بینی شده است تعلیق اجرای مجازات خصوصاً تعلیق مراقبتی اجرای مجازات می‌باشد که بسیار با این فلسفه همخوانی دارد که می توان این امر را از مبانی تعلیق اجرای مجازات دانست. با اجرای دستورات مراقبتی مجرم می تواند فایده‌ای نیز به جامعه برساند تا جبران مافاتی نسبت به تخلفات وی نیز باشد. تعلیق اجرای مجازات در قانون مجازات اسلامی 1392 در مورد جرائم تعزیری درجه سه تا هشت با احراز شرایط مندرج درباره تعویق صدور حکم پذیرفته شده است. البته باید به این موضوع نیز اشاره کرد که قانون‌گذار شرایط صدور تعلیق مراقبتی را با شرایط تعلیق ساده اجرای مجازات یکی دانسته است. تعلیق اجرای مجازات نسبت به حقوق مدعی خصوصی بی تأثیر بوده و خسارات و دیه که ناشی از جرم تعلیق شده است می باید پرداخت گردد. مهمترین اثری که، از اجرای قرار تعلیق مجازات در صورت رعایت تمامی شرایط و دستوراتی که ضمن تعلیق مراقبتی صادر می گردد، ناشی می شود این خواهد بود که در صورتی که مجرم در این مدت مرتکب جرم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت نگردد، محکومیت وی بی اثر می گردد. یکی از انتقادات اساسی که بر این موضوع در قانون مجازات اسلامی 1392 می‌باشد فقدان پشتوانه من جمله نهادی برای اعمال آن افرادی متخصص برای اجرا و کنترل آن و . .  برای این نوع قرار است که باعث عدم استقبال قضات به سوی این قرار شده است.اما با این حال نگارنده بر با تحقیق راجع به موضوع برآن شد باید معترف بود که قانون،‌ قانون تقریباً مترقی از آب درآمده است. در این پایان نامه به بررسی شرایط اعمال این قرار و فلسفه و مبانی آن در چهار فصل پرداخته شده است.
واژگان کلیدی: مجازات، حبس، تعلیق، مراقبتی، اصلاح

فصل اول
کلیات تحقیق

مقدمه
پیش‌بینی امکان اصلاح مجرم و همچنین تغییر نگرش مکاتب حقوقی نسبت به اهداف مجازات‌ها این تغییر را در اصدار اجرای احکام کیفری ایجاد نمود که حتماً و لزوماً نمی‌بایست مجرم را تنبیه نمود یا اینکه صرفاً از جامعه دور نگه داشت تا جامعه از گزند آن به دور باشد. بلکه می‌توان به فکر تدابیر اصلاحی برای مجرمین بود.
همچنین مشکلاتی که در مورد زندان و زندانیان و معایبی که بر مجازات حبس وارد آمد من جمله اینکه این مجازات عادلانه نبوده و فردی نیست چرا که در واقع بر خانواده مجرم نیز بار می‌شود همچنین از دیگر معایب آن اینکه در محیط زندان افرادی نیز که قصد تکرار جرم را دیگر نداشته باشند در آنجا از دیگر مجرمین سابقه‌دار و . . . آموزش‌هایی به مثابه یک دانشگاه ضد‌اجتماعی می‌بینند که به فکر تکرار جرم و البته شاید جرائم شدید تر بیافتند. همچنین حفظ زندان با شرایط اقتصادی امروز به صرفه نبوده و حکومت‌ها متحمل هزینه‌های سرسام‌آور هر زندانی و . . . می‌شوند؛ لذا حکومت‌ها به فکر اصلاح و تحول این نوع از مجازات‌ها و صد البته همان طور که بیان شد، با این نگرش که امکان اصلاح مجرم هست و تنها هدف مجازات ها تنبیه و انتقام‌جویی از مجرم و دور نگه‌داشتن مجرم از جامعه نیست به فکر سیستمی به نام تعلیق مراقبتی مجازات افتادند. این سیستم با توجه به همان فلسفه‌ای که بیان شد نسبت به همه مجرمین و همه نوع جرائمی اعمال نمی‌گردد. این سیستم با توجه به فلسفه وجودی آن نسبت به مجرمینی اعمال می‌گردد که اولاً حالت خطرناک ندارند. ثانیاً قاضی صادرکننده قرار تعلیق مراقبتی امکان اصلاح آن را پیش‌بینی نماید و . . . در این پایان‌نامه به بررسی این سیستم در قانون مجازات اسلامی ایران مصوب 1392 پرداخته خواهد شد. با توجه به اینکه از تصویب این قانون نزدیک به یک سال می‌گذرد اما دکترین خاصی نسبت به همه قسمت‌های آن ایجاد نشده است و منابع خاص این قانون بسیار محدود است؛ لذا نگارنده سعی بر تحلیل قانون نموده و به تدوین منابع ذیل موارد مربوط به آن‌ها نمی‌پردازد.
نگارنده چهار فصل و یک قسمت نتیجه و پیشنهادات را برای این پایان‌نامه در نظر گرفته است که فصل اول را به کلیات پژوهش، فصل دوم را به تعاریف، مبانی و تاریخچه تعلیق مراقبتی که به نظر نگارنده از ضروریات هر تحقیق می باشد، فصل سوم را به شرایط و موانع تعلیق مراقبتی مجازات قانون مجازات اسلامی و فصل چهارم آن را به آثار و موارد رفع اثر از قرار تعلیق تعلیق مراقبتی در ق.م.ا مصوب 1392، اختصاص داده است.

1-1-بيان مسأله
 در چند دهه اخیر تاریخ زندگی بشر، نظرات جدیدی در خصوص جرائم و مجازات‏ها ابراز شده است. جوامع کنونی در سیاست جنایی خود تلاش دارند تا با تدابیر مختلفی همچون جرم‌زدایی و قضا‌زدایی از برخی انحرافات اجتماعی جلوگیری کنند و همچنین با استفاده از تدابیر اداری و اجتماعی و سیاسی و فرهنگی به جای ضمانت اجرای جزایی، به تنظیم هنجارهای اجتماعی بپردازند.
 در حال حاضر، نگرش‏ها از مطلق‌انگاری در اجرای مجازات‏ها، به واقع‏نگری تغییر یافته است. مجازات بیش از عقوبت و تنبیه، به اصلاح بزه‌کاران می‏اندیشد. به همین دلیل، زمانی که اجرای مجازات ضرورت ویژه‏ای نداشته باشد و یا اینکه اعطای فرصتی دیگر به بزه‌کار جهت جبران مافات، مناسب باشد و عمل ارتکابی فرد محکوم نیز، از جرائم مهم نباشد، در این صورت، سیاست کیفری کشورهای مختلف متمایل به نرمش در اجرای مجازات شده است. تعلیق مجازات به عنوان یکی از عوامل تعدیل‌کننده محکومیت‌های كيفري، از جمله موضوعات مهم حقوق جزاي عمومي است اين تأسیس حقوقي در تاريخ حقوق كيفري نمودي است كه در قرن نوزدهم شکل ‌گرفته و نهادينه شده و در قرن بيستم راه كمال را پيموده است پيدايش اين نهاد در بدو امر، مرهون نشر افكار و انديشه دانشمندان طرفدار مكتب تحققي حقوق جزا و مساعي و تلاش جرم‌شناسان در پايان قرن نوزدهم است. بدين لحاظ نهاد تعليق مجازات را می‌توان يكي از جلوه‌ها و بازتاب عقايد طرفداران مكتب تحققي در جهت جلوگیری از تکرار جرم و فراهم نمودن زمینه‌های اصلاح و تربیت مجرمین به حساب آورد.
مطالعه سوابق تاریخی تعليق مجازات در نظامات كيفری نشان می‌دهد كه فكر انديشه علمي راجع به اين نهاد بعد از نهادينه شدن در قوانين مجازات، در دو مفهوم ابتدايي تعليق ساده و مفهوم پيشرفته آن، تعليق توأم با مراقبت مورد توجه صاحب‌نظران و قانون‌گذاران قرار گرفته است. بنابراین بررسی تعلیق مراقبتی در قانون مجازات اسلامی (مصوب1392) که موضوع پایان‌نامه حاضر است تأسیس جدیدی است که قانون‌گذار به وضع آن پرداخته است اين نوع تعليق به عنوان آمیزه‌ای از عکس‌العمل جامعه و نحوه نظارت بر مجرم آزاد شده براي تربيت و بازسازي شخصيت اجتماعي وي بررسي می‌شود و در آن مفهوم نوين روش ارفاق آميز تعليق توأم با مراقبت و شناخت ویژگی‌های خاص اين نهاد به عنوان كيفر جانشين مجازات زندان و نحوه انتخاب و گزينش مجرم در چارچوب قانون و نظام حاكم توسط دادگاه مطرح خواهد شد.     
        
1-2-اهمیت و ضرورت انجام تحقيق
 امروزه با مشخص شدن معایب مجازات زندان و عدم موفقیت رژیم زندانبانی در اصلاح و بازپروری بزه‌کاران و افزایش تعداد جرائم و ازدحام زندانیان، نظام‌های کیفری تحت تأثیر نظریات جرم‌شناسی و قطعنامه‌های بین‌المللی که سیاست کیفری خاصی را در جهت جرم زدایی و محدود کردن مجازات سالب آزادی با استفاده از تدابیر خاصی چون تعلیق توأم با مراقبت به جای مجازات زندان به عنوان یک راهکار مشخص برای کاهش جمعیت زندان‌ها و اصلاح و تربیت و بازسازی شخصیت اجتماعی مجرمین و تقلیل هزینه‌های ناشی از اعمال مجازات‌های سالب آزادی زندانیان و پیشگیری از تکرار جرم را در پیش گرفته‌اند، نتایج خوبی را به دست آورده‌اند؛ لذا ضرورت این امر نه تنها در سطح ملی بلکه اقدامات جهانی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی را نیز موجب شده است. بنابراین تعلیق مراقبتی یک تأسیس حقوقی جدید است که قانون‌گذار در ماده 48 به ذکرتاسیس این قراردر قانون مجازات اسلامی و شرایط صدور آن را نیز همان شرایط قرار تعلیق مراقبتی ساده در مواد 46، 47، 49، 50، 51، 52، 53، 54، 55  قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 پیش‌بینی کرده است و از آنجایی که نهاد تعلیق مراقبتی در قوانین و مقررات قبلی پیش‌بینی نشده بود و با توجه به وضع موجود ضرورت توجه به شخصیت و اوضاع و احوالی که مرتکب دست به ارتکاب جرم میزند ضرورت می‌یابد. به همین سبب قانون‌گذار در قانون مذکور طی چند ماده قانونی به بیان آن پرداخته است که این نهاد در سیستم قضایی ما می‌تواند از حبس‌های کوتاه مدت که باعث تورم جمعیت کیفری می‌شوند و در بعضی موارد در جرائم خرد و کم اهمیت که افراد فاقد سابقه روانه زندان می‌شوند و در نتیجه باعث متزلزل شدن کیان خانواده آنان می‌شود بکاهد؛ بنابراین تعلیق مراقبتی که یک تأسیس حقوقی جدید در قوانین و مقررات کشور می‌باشد نیاز به تحقیق و پژوهش بیشتری در این زمینه احساس می‌شود تا بتوانیم طی این تحقیق حاضر به بررسی و تحلیل آن بپردازیم و نقایص و معایب آن را بیان کرده تا در وضع قوانین و مقررات بعدی راه گشای قانون‌گذار شود؛ بنابراین تحلیل و بررسی و پردازش دقیق این نهاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ لذا نگارنده ضرورت می‌داند به بررسی تکمیلی آن بپردازد.

1-3-مرور ادبیات و سوابق مربوطه
1-    پایان‌نامه تأخیر و تعلیق اجرای احکام کیفری در حقوق موضوعه ایران:
سال انتشار:1375         دانشکده: دانشگاه تربیت مدرس دانشکده علوم انسانی       استاد راهنما: دکتر محمود آخوندی
استاد مشاور: دکتر محمدجعفر حبیب زاده       دانشجو: محمد نجاتی آجی پیشه
اساساً واكنش اجتماعي در قبال پدیده مجرمانه به شكل مجازات و اقدامات تأمینی ظهور مي‌كند و اين واكنش ، تحقق اهداف مجازات‌ها را به دنبال دارد. تأمین اين اهداف تنها در صورتي امكان‌پذير خواهد بود كه مجازات‌ها با سرعت و فوريت اجرا شده و از قطعيت و حتميت لازم برخوردار باشد. هر چه اجراي كيفر سریع‌تر و حتمي‌تر باشد، عادلانه‌تر و مفيدتر خواهد بود. مع‌الوصف در برخي موارد بنا به ضرورت و به جهت تعارض اصل فوریت با دیگر اصول حاکم بر مجازات‌ها، اجرای حکم با تأخیر روبرو بوده و یا به لحاظ توجه به شخصیت مجرم و تحقق اهداف مجازات‌ها با روش‌های غیر کیفری اجرای حکم با تعلیق همراه است.