مدل بندی رابطه بین دارایی های نامشهود و عملکرد شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
دسته بندي :
کالاهای دیجیتال »
رشته حسابداری (آموزش_و_پژوهش)
این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد .
چكيده
مدل¬بندی رابطه بین دارایی¬های نامشهود و عملکرد شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
هدف این مطالعه، بررسی رابطه بین دارایی¬های نامشهود و عملکرد شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و مدل¬بندی آن است. بنابراين پژوهـش حاضر كاربـردي بوده و از نـوع پژوهش¬هاي شبه¬تجربي است. با استفاده از بانک¬های اطلاعاتی موجود، 146 شرکت برای دوره 12 ساله 1380 تا 1391 در 4 گروه طبقه¬بندی شد و مورد بررسی قرار گرفت.
دارایی¬های نامشهود نیز به دو گروه دارایی¬های نامشهود ثبت شده و ثبت نشده تقسیم¬بندی شد. دارایی¬های نامشهود ثبت شده از صورت¬های مالی و یادداشت¬های همراه آن استخراج گردید. برای محاسبه دارایی¬های نامشهود ثبت نشده از متغیرهای جایگزین (کیو توبین و اضافه ارزش بازار نسبت به ارزش دفتری) استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون ضریب همبستگی جزئی با در نظر گرفتن متغیرهای کنترلی نشان داد که بین دارایی¬های نامشهود ثبت شده شرکت¬های مورد بررسی و عملکرد مالی آن¬ها، بجز سود خالص، رابطه مثبت معنا¬داری وجود ندارد. همچنین بین دارایی¬های نامشهود ثبت شده و عملکرد اقتصادی نیز، بجز ارزش افزوده اقتصادی، رابطه مثبت معنا¬داری وجود ندارد. در حالی که این رابطه در مورد دارایی¬های نامشهود ثبت شده در سطح همه گروه¬ها و در کل روشن نیست، در مورد دارایی¬های نامشهود ثبت نشده بر عکس می¬باشد. یعنی ارتباط بین دارایی¬های نامشهود ثبت نشده و عملکرد، مثبت معنادار است. با وجود ارتباط معنادار بین دارایی¬های نامشهود ثبت نشده و معیارهای عملکرد، شدت این ارتباط برای دارایی¬های نامشهود ثبت نشده نیز قوی¬تر از دارایی¬های نامشهود ثبت شده است. بیشترین همبستگی مثبت معنا¬دار بین نسبت کیوتوبین و نسبت بازده دارایی¬ها و اضافه ارزش بازار نسبت به ارزش دفتری و سود خالص بدست آمد. همچنین در بین معیارهای عملکرد، معیار سود خالص از ارتباط قوی¬تری با دارایی¬های نامشهود برخوردار بود. آزمون تحلیل¬های اضافی حاصل از مدل¬سازی معادلات ساختاری نیز نتایج مذکور را تایید نمود. دارایی¬های نامشهود در دو مدل عملکرد مالی و عملکرد اقتصادی نیز مورد بررسی قرار گرفتند. در هردو مدل به دست آمده، ضریب مربوط به دارایی¬های نامشهود ثبت نشده معنادار بود. همچنین معناداری ضرایب مربوط به متغیرهای کنترلی تاثیر آن¬ها را بر روابط بین دارایی¬های نامشهود و عملکرد نشان داد. مدل نهایی حاصل از آزمون-ها در عملکرد مالی و اقتصادی به ترتیب به شرح زیر است:
LOGNS×RIA107/0+INDU065/0-LOGNS136/0-FL327/0-UIA649/0+RIA080/0- =FP
LOGNS×UIA303/0+ LOGNS063/0+FL136/0+UIA699/0 =EP
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: كليات پژوهش 1
1-1- مقدمه 1
1-2- بیان مساله پژوهش 2
1-3- اهميت پژوهش 5
1-4- اهداف پژوهش 6
1-5- سوال¬های پژوهش 7
1-6- فرضیه¬هاي پژوهش 8
1-7- روش انجام پژوهش 11
1-7-1- جامعه و نمونه آماری 11
1-7-2- روش گردآوری داد¬ه¬ها 12
1-7-3- روش تجزیه و تحلیل داده¬ها 13
1-8- متغیرهای پژوهش 14
1-9- استفاده¬کنندگان از نتایج پژوهش 14
1-10- تعریف واژه¬های کلیدی 14
1-10-1- دارایی¬های نامشهود 14
1-10-2- اموال فکری 15
1-10-3- کیو توبین 15
1-10-4- ارزش افزوده اقتصادی 15
1-11- ساختار پژوهش 16
فصل دوم: مباني نظري و پيشينه پژوهش 17
2-1- مقدمه 17
2-2- مبانی نظری 18
2-2-1- تاریخچه دارایی¬های نامشهود و اهمیت این دارایی¬ها 18
2-2-2- ماهیت دارایی¬های نامشهود 19
عنوان صفحه
2-2-3- روش¬های ارزیابی دارایی¬های نامشهود 22
2-2-3-1- روش¬های ارزیابی مبتنی بر نسبت 23
2-2-3-2- روش¬های ارزیابی مبتنی بر اندازه 24
2-2-3-3- روش¬های ارزیابی ترکیبی 25
2-2-4- الزامات گزارشگری دارایی¬های نامشهود 26
2-3- رابطه دارایی¬های نامشهود با عملکرد شرکت 29
2-4- پیشینه پژوهش 34
2-4-1- پیشینه داخلی 34
2-4-2- پیشینه خارجی 42
2-5- خلاصه فصل 52
فصل سوم: روش اجرای پژوهش 53
3-1- مقدمه 53
3-2- سوال¬های پژوهش 54
3-3- روش پژوهش 55
3-4- قلمرو پژوهش 56
3-5- جامعه پژوهش 56
3-6- مدل پژوهش 57
3-7- فرضیه¬های پژوهش 59
3-8- متغيرهای پژوهش 64
3-8-1- متغيرهاي مستقل 64
3-8-2- متغيرهای وابسته 66
3-8-3- متغيرهای کنترلی 68
3-9- روش گردآوري داده‌ها 68
3-10- روش¬های آماری مورد استفاده در پژوهش 69
3-10-1- آزمون تفاوت میانگین 69
3-10-2- ضریب همبستگی 71
3-10-3- مدل¬سازی معادله ساختاری 71
3-11- روایی و پایایی پژوهش 74
3-12- خلاصه فصل 75
فصل چهارم: تجزيه و تحليل يافته‌ها 76
4-1- مقدمه 76
4-2- آمار توصیفی داده¬ها 76
4-3- آزمون استنباطی 79
عنوان صفحه
4-3-1- آزمون فرضیه اول 87
4-3-2- آزمون فرضیه دوم 88
4-3-3- آزمون فرضیه سوم 89
4-3-4- آزمون فرضیه چهارم 90
4-3-5- آزمون فرضیه پنجم 90
4-3-6- آزمون فرضیه ششم 91
4-3-7- آزمون فرضیه هفتم 92
4-3-8- آزمون فرضیه هشتم 92
4-3-9- آزمون فرضیه نهم 93
4-3-10- آزمون فرضیه دهم 94
4-3-11- آزمون فرضیه یازدهم 94
4-3-12- آزمون فرضیه دوازدهم 95
4-3-13- آزمون فرضیه سیزدهم 96
4-3-14- آزمون فرضیه چهاردهم 97
4-3-15- آزمون فرضیه پانزدهم 97
4-3-16- آزمون فرضیه شانزدهم 98
4-3-17- آزمون فرضیه هفدهم 99
4-3-18- آزمون فرضیه هجدهم 99
4-3-19- آزمون فرضیه نوزدهم 100
4-3-20- آزمون فرضیه بیستم 101
4-3-21- آزمون فرضیه بیست و یکم 101
4-3-22- آزمون فرضیه بیست و دوم 102
4-3-23- آزمون فرضیه بیست و سوم 103
4-3-24- آزمون فرضیه بیست و چهارم 104
4-4- تحلیل¬های اضافی 106
4-4-1- گروه خودرو، ماشین¬آلات و فلزات 106
4-4-2- گروه شیمیایی و دارویی 111
4-4-3- گروه معادن و کانی¬ها 114
4-4-4- گروه سایر صنایع 118
4-4-5- آزمون کلی 122
4-5- خلاصه فصل 127
فصل پنجم: بحث، نتیجه¬گیری و پیشنهادها 128
5-1- مقدمه 128
عنوان صفحه
5-2- مروري بر نتايج به دست آمده از پژوهش 128
5-3- بحث و نتیجه¬گیری 135
5-4- پیشنهادهای پژوهش 139
5-5- پیشنهادهایی برای پژوهشگران آتی 140
5-6- محدودیت¬های پژوهش 141
5-7- استفاده¬کنندگان نتایج این پژوهش 142
5-8- خلاصه فصل 144
منابع و مآخذ
منابع فارسي...................................................................................................................................................................................145
منابع انگليسي................................................................................................................................................................................148
پيوست‌ها
پیوست شماره 1-شرکت¬های مورد بررسی.............................................................................................................................158
پیوست شماره 2-نحوه محاسبه هزینه سرمایه در فرمول ارزش افزوده اقتصادی..........................................................161
فهرست جدول‌ها
عنوان و شماره صفحه
جدول 2-1: خلاصه نتايج پژوهش¬هاي داخلي 41
جدول 2-2: خلاصه نتايج پژوهش¬هاي خارجی 50
جدول 3-1: شرکت¬های مورد بررسی 57
جدول 3-2: نحوه محاسبه متغيرهاي مستقل پژوهش 66
جدول 3-3: نحوه محاسبه متغيرهاي وابسته پژوهش 67
جدول 3-4: فرمول¬هاي آماري مورد استفاده در اين پژوهش 70
جدول 4-1: طبقه¬بندی صنایع در این مطالعه 77
جدول 4-2: شاخص¬های آماری مربوط به متغیرهای مستقل و وابسته 79
جدول 4-3: نتایج حاصل از آزمون کولموگروف-اسمرینف 86
جدول 4-4: نتایج حاصل از آزمون کروسکال-والیس 86
جدول 4-5: نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول 87
جدول 4-6: نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم 88
جدول 4-7: نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم 89
جدول 4-8: نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم 90
جدول 4-9: نتایج حاصل از آزمون فرضیه پنجم 91
جدول 4-10: نتایج حاصل از آزمون فرضیه ششم 91
جدول 4-11: نتایج حاصل از آزمون فرضیه هفتم 92
جدول 4-12: نتایج حاصل از آزمون فرضیه هشتم 93
جدول 4-13: نتایج حاصل از آزمون فرضیه نهم 93
جدول 4-14: نتایج حاصل از آزمون فرضیه دهم 94
جدول 4-15: نتایج حاصل از آزمون فرضیه یازدهم 95
جدول 4-16: نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوازدهم 95
جدول 4-17: نتایج حاصل از آزمون فرضیه سیزدهم 96
جدول 4-18: نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهاردهم 97
جدول 4-19: نتایج حاصل از آزمون فرضیه پانزدهم 98
جدول 4-20: نتایج حاصل از آزمون فرضیه شانزدهم 98
جدول 4-21: نتایج حاصل از آزمون فرضیه هفدهم 99
جدول 4-22: نتایج حاصل از آزمون فرضیه هجدهم 100
جدول 4-23: نتایج حاصل از آزمون فرضیه نوزدهم 100
جدول 4-24: نتایج حاصل از آزمون فرضیه بیستم 101
عنوان و شماره صفحه
جدول 4-25: نتایج حاصل از آزمون فرضیه بیست و یکم 102
جدول 4-26: نتایج حاصل از آزمون فرضیه بیست و دوم 103
جدول 4-27: نتایج حاصل از آزمون فرضیه بیست و سوم 103
جدول 4-28: نتایج حاصل از آزمون فرضیه بیست و چهارم 104
جدول 4-29: خلاصه نتایج حاصل از آزمون فرضیه¬ها 105
جدول 4-30: ضرایب و معناداری رابطه دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه اول) 108
جدول 4-31: شاخص¬های آماری مربوط به گروه خودرو، ماشین¬آلات و تجهیزات 110
جدول 4-32: ضرایب و معناداری رابطه دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه دوم) 112
جدول 4-33: شاخص¬های آماری مربوط به گروه شیمیایی و دارویی 114
جدول 4-34: ضرایب و معناداری رابطه دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه سوم) 116
جدول 4-35: شاخص¬های آماری مربوط به گروه معادن و کانی¬ها 118
جدول 4-36: ضرایب و معناداری رابطه دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه چهارم) 120
جدول 4-37: شاخص¬های آماری مربوط به گروه سایر صنایع 121
جدول 4-38: ضرایب و معناداری رابطه دارایی¬های نامشهود و عملکرد 124
جدول 4-39: شاخص¬های آماری مدل کلی 126
جدول 5-1: خلاصه نتایج حاصل از آزمون فرضیه¬ها 130
جدول 5-2: خلاصه نتایج حاصل از آزمون¬های تحلیلی اضافی 132
فهرست شكل‌ها
عنوان صفحه
شکل 2-1- انواع دارايي¬هاي شرکت 21
شکل 2-2- منابع مبنايي براي سودآوري شرکت 33
شکل 3-1- مدل پژوهش 58
شکل 4-1- گروه صنایع مورد بررسی 78
شکل 4-2- مقادیر استاندارد شده اموال فکری 80
شکل 4-3- مقادیر استاندارد شده دارایی¬های نامشهود 80
شکل 4-4- مقادیر استاندارد شده سود خالص 81
شکل 4-5- مقادیر استاندارد شده لگاریتم فروش خالص 81
شکل 4-6- مقادیر استاندارد شده اهرم مالی 82
شکل 4-7- مقادیر استاندارد شده بازده دارایی¬ها 82
شکل 4-8- مقادیر استاندارد شده بازده حقوق صاحبان سهام 83
شکل 4-9- مقادیر استاندارد شده بازده سرمایه¬گذاری شده 83
شکل 4-10- مقادیر استاندارد شده ارزش افزوده اقتصادی 84
شکل 4-11- مقادیر استاندارد شده اضافه ارزش بازار نسبت به دفتری 84
شکل 4-12- مقادیر استاندارد شده کیو توبین 85
شکل 4-13- مقادیر استاندارد شده ارزش افزوده بازار 85
شکل 4-14- مدل مربوط به دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه اول: خودرو، ماشین¬آلات و تجهیزات) 107
شکل 4-15- مدل مربوط به دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه دوم: شیمیایی و دارویی) 111
شکل 4-16- مدل مربوط به دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه سوم: معادن و کانی¬ها) 115
شکل 4-17- مدل مربوط به دارایی¬های نامشهود و عملکرد (گروه چهارم: سایر صنایع) 119
شکل 4-18- مدل مربوط به دارایی¬های نامشهود و عملکرد 123
فصل اول
كليات پژوهش
1-1- مقدمه
بشر با پيشرفت سريع فناوري، وارد جامعه¬ي دانشي شده است (دراکر ، 1988). در همين راستا، اقتصاد جهاني از يک اقتصاد صنعتي به سوي اقتصاد مبتني بر دانش حرکت کرده است. در اين اقتصاد دانش¬محور، دارايي¬هاي نامشهود نقش اساسي در موفقيت يک شرکت در دستيابي به اهداف را دارد به گونه¬اي که منشا ثروت و رشد، دارايي¬هاي نامشهود (فکري) است (لو ، 2001: 1). متون اخير اقتصاد و مديريت نشان داده¬اند که دارايي¬هاي نامشهود نقشي اساسي را در اقتصادهاي امروزي نیز ايفا مي¬کنند (لنديني ، 2014) به گونه¬اي که محصولات و شرکت¬ها بر مبناي اطـلاعـات، ايجاد شده و از بیـن مي¬روند و بيشتر شرکـت-هاي موفق، شرکت¬هايي هستند که از دارايي¬هاي نامشهود خود بهتر و سريع¬تر استفاده مي-کنند (بونتيس و همکاران، 1999: 392).
شکاف در حال افزايش بين ارزش بازار و ارزش دفتري شرکت¬ها، منعکس کننده وجود و اهميت دارايي¬هاي نامشهود است (المترنه و بشير ، 2013: 154). دليل اين شکاف مربوط به حرفه حسابداري است که به طور سنتي در مواجهه با شناسايي و اندازه گيري ارزش دارايي-هاي نامشهود با مشكل مواجه بوده است. با وجود اهميت دارايي¬هاي نامشهود در اقتصادهاي مدرن، مدل پذيرفته شده جامعي که بتواند مفهوم اندازه¬گيري نامشهودها و مقايسه آن¬ها در بين شرکت¬ها را ارائه دهد، وجود ندارد (چن ، 2012: 13). يکي از دلايل اين موضوع، رويكرد محافظه¬كارانه حرفه حسابداري و برتري ويژگي كيفي قابليت اتكا بر ويژگي كيفي مربوط بودن اطلاعات اسـت. با وجود این، بحث در مورد عدم کفايت رويه¬هاي سنتي گزارشگري براي دارايي¬هاي نامشهود و اينکه آيا شرکت¬ها بايد محرک¬هاي ارزش دارايي¬هاي نامشهود خود را به روش قابل مقايسه¬اي گزارش کنند، از چند سال پيش شروع شده و کشورهاي اسکانديناوي در اين زمينه پيشگام هستند (دام ، 2003: xvi). حقیقت این است که حسابداري و گزارشگري شرکت¬ها بايد واقعيت اقتصادي کسـب و کار و شرکـت¬هاي امـروزي را براي تصميم¬گيري مديران و سرمايه¬گذاران و به طور کلي ذينفعان به بهترين روش ارائه دهد و براي رسيدن به اين مهم، چاره¬اي جز تفکر در مورد بازنگري رويه¬هاي فعلي گزارشگري دارايي¬هاي نامشهود نيست. بنابراین هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین دارایی¬های نامشهود و عملکرد شرکت¬های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای پاسخ¬گویی به این نیاز است.