پايان نامه كارشناسي ارشد رشته حقوق خصوصي اثبات نسب در فقه و قانون مدنی
دسته بندي :
کالاهای دیجیتال »
رشته حقوق (آموزش_و_پژوهش)
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
الف – سوالات تحقیق
ب- فرضیه های تحقیق
ج- نوع و روش تحقیق
د- اهداف تحقیق
ه- ضرورت تحقیق
ز- پیشینه تحقیق
بخش اول.کلیات تحقیق
فصل اول.مفهوم و ماهیت نسب
مبحث اول. ماهیت نسب
گفتار اول. مفهوم نسب
بند اول.پیشینه تاریخی نسب شناسی
الف.نسب درمیان عرب جاهلی
ب.دانش نسب در عصر اسلامی
ج.عوامل مؤثر بر رشد دانش نسب شناسی
بند دوم.کاربرد دانش نسب
گفتار دوم.منابع نسب مشهور در میان اهل سنت
گفتار سوم.نقش شیعیان امامی در ترویج علم انساب
بند اول.علم نسب در سیره معصومان (ع)
بند دوم.نقش شیعیان در دانش نسب
بند سوم.تنی چند از نسب شناسان برجسته شیعی
مبحث دوم.شیوه تعلق کودک به پدر و مادر
گفتار اول. چگونگی انتساب طفل به والدین
بند اول. چگونگی انتساب طفل به پدر
بند دوم. چگونگی انتساب طفل به مادر
الف. دارنده دو عامل ولادت و تکون با هم مادر است
ب. تکون، ملاک انتساب طفل به مادر است
گفتار دوم.شرایط قانون‌گذاراسلام در پذیرش مفهوم عرفی نسب
بند اول. دلیل تصرف قانون‌گذار در مفهوم عرفی نسب
بند دوم. عیار تشخیص نسب مشروع
بند سوم. تلازم یا عدم تلازم بین نامشروع بودن طفل و تحقق نسب
فصل دوم.رابطه نسب در استفاده از رحم جایگزین
مبحث اول. تحقق نسب در حالت استفاده از رحم جایگزین
گفتاراول. وضعیت نسب طفل متولد از رحم جایگزین
بند اول. مفهوم استفاده از رحم جایگزین
بند دوم. اشکال مختلف استفاده از رحم جایگزین
الف. جانشینی در بارداری
ب. جانشینی سنتی رحم
ج. جانشینی با استفاده از تخمک یا جنین اهدایی
گفتار دوم.انتساب به والدین
بند اول.نسب پدری
بند دوم.نسب مادری
الف. حالت جانشینی در بارداری
1. رابطه طفل با صاحب تخمک
2. رابطه طفل با صاحب رحم
ب. حالت جانشینی سنتی رحم
ج. حالت مادر جانشینی با استفاده از تخمک، جنین اهدایی
د. حالت مادر جانشینی با استفاده از تخمک اهدائی
و. حالت مادر جانشینی با استفاده از جنین اهدائی
مبحث دوم. استفاده از راهکار مصلحت کودک در اثبات نسب
گفتاراول. فرزند خواندگی
گفتاردوم.تبیین قانون نحوة اهدای جنین به زوجین نابارور
بخش دوم.قاعده ی فراش
فصل اول.اثبات نسب طفل توسط قاعده فراش
مبحث اول.مدرک قاعده فراش
گفتار اول.مفردات قاعده فراش.
بند اول. مفهوم ولد
بند دوم.مفهوم فراش
بند سوم.مفهوم عاهر
بند چهارم.مفهوم حجر
گفتار دوم.مفاد قاعده
مبحث دوم.شرایط اجرای قاعده فراش
گفتاراول. اجرای قاعده در مورد طفل متولد در زمان زوجیت
گفتار دوم.شرایط پنج گانه اجرای قاعده فراش
بند اول. ثابت بودن نسب مادری
بند دوم. وجود نکاح صحیح بین زن و مرد
بند سوم. انعقاد نطفه در زمان زوجیت
بندچهارم. تولد طفل پس از شش ماه از تاریخ نزدیکی باشد.
بند پنجم. بیش از ده ماه از تاریخ نزدیکی تا ولادت کودک نگذشته باشد
فصل دوم.اجرای قاعده فراش در مورد طفل متولد بعد از انحلال نکاح
مبحث اول.تولد کودک قبل از ازدواج مجدد زن
گفتاراول.تولد کودک بعد از ازدواج مجدد زن
بنداول. حالتی که فقط الحاق طفل به شوهر اول امکان دارد
بند دوم. حالتی که فقط الحاق طفل به شوهر دوم ممکن است
بند سوم. حالتی که الحاق طفل به هر دو شوهر ممکن است
بند چهارم. حالتی که الحاق طفل به هیچ کدام از دو شوهر ممکن نیست
گفتار دوم.اجرای قاعده فراش در فرزند شبهه
بند اول. نزدیکی به شبهه با زن شوهر دار
بند دوم. نزدیکی به شبهه با زن آزاد
بند سوم. نزدیکی به شبهه با محارم
مبحث دوم.قاعده فراش و زنا
گفتار اول.قاعده فراش و تلقیح مصنوعی
بند اول. تلقیح مصنوعی با نطفه شوهر
بند دوم. تلقیح مصنوعی با نطفه ی غیر شوهر
گفتار دوم.حکم طفل در تلقیح مصنوعی با نطفه غیر شوهر
بند اول. رابطه طفل با مادر
بند دوم. رابطه طفل با صاحب نطفه
بند سوم. رابطه طفل با شوهر زن
بخش سوم.تحقیق محلی،نظر کارشناس(دی ان ای)،قرعه واقرار در اثبات نسب
فصل اول . عناصر و ادله اثبات دعوى
مبحث اول.حجیت معاینات و تحقیق محلی از منظر قانون و فقه
گفتار اول.مفهوم تحقیق محلی
گفتار دوم.تفاوت تحقیق محلی با شهادت شهود
مبحث دوم.نظر کارشناس (دی ان ای)
گفتار اول.مبناى حجيت و اعتبار نظر كارشناس
گفتار دوم.كيفيت دليل بودن نظر كارشناس
فصل دوم.قاعده قرعه و اقرار
مبحث اول.قرعه از منظر قانون مدنی و فقه
گفتار اول.حـدود حـجـيـت قرعه
گفتار دوم.معناى دليل بودن قرعه
مبحث دوم.اقرار
گفتار اول.تعريف و عناصر اقرار
گفتار دوم.اجزای اقرار
بند دوم . به نفع ديگرى بودن
بند سوم. بر ضرر خود بودن
گفتار سوم. رویه دادگاهها در اقرار به نسب
گفتار چهارم.رویه عملی دادگاههای ایران در اثبات نسب
اسناد ضمیمه. قانون و آیین نامه اجرایی نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور
فهرست منابع
چکیده به زبان انگلیسی
چکیده
نسب در لغت به معنای قرابت است یعنی نسب عرفاً رابطه ای است که از پیدایش یک انسان از انسان دیگر انتزاع می شود. نسب مشروع هنگامی حاصل می شود که از طریق ازدواج صحیح به وجود آمده باشد و نسب وقتی نامشروع است که در اثر نزدیکی زن و مردی که بین آنها علقه زوجیت وجود نداشته، کودکی به وجود آید و والدین یا یکی از آنها به عدم زوجیت عالم باشد. آسانترین و ساده ترین راه اثبات نسب پدری استناد به اماره فراش است که در اصطلاح عبارت است از اینکه طفلی که از زن دارای شوهر به دنیا آمده است فرزند شوهر فرض شود و ملحق به او گردد. این اماره که از حدیث «الولد للفراش و للعاهر الحجر» گرفته شده مورد قبول تمام مذاهب فقهی و قانون مدنی ایران است که از نسب فرزند حمایت می کند تا بدون اقرار و بیان، به زوج نسبت داده شود. البته با استناد به این اماره نسب طفلی هم که از نکاح فاسد یا شبهه متولد شود به واطی ملحق می شود هر چند فراش واقعی وجود ندارد. در زمینه نسب طفل ناشی از تلقیح مصنوعی و رحم اجاره ای نیز اگر لقاح با نطفه شوهر باشد رابطه نسب برقرار می شود و اگر با نطفه غیر شوهر باشد در فقه نسب ثابت نمی شود اما در حقوق مدنی ایران برخی نسب طفل را برای صاحب نطفه ثابت و برخی دیگر ثابت نمی دانند و او را محکم ولد زنا قرار می دهند.از آنجایی که در اثبات نسب با احتیاط عمل می شود با کمترین دلیل نسب ثابت می شود اما جز با قوی ترین ادله که لعان است نفی نمی شود. با این حال امروزه برای نفی نسب از دلایل دیگری چون عوامل ژنتیکی و آزمایشات پزشکی هم استفاده می شود. علاوه بر اماره فراش، اقرار و شهادت نیز در زمره دلایلی است که به طور معمول در دعاوی اثبات نسب مورد استناد قرار می گیرد و در این باره اختلافی نیست. دلایل دیگری مانند قیافه شناسی و قرعه هم در اثبات نسب وجود دارد که در این موارد اختلاف نظر به مراتب بیشتر است. در نهایت طرق مشترک اثبات نسب در فقه شناسی و تمایل فطری ولد بعد از بلوغ به متنازعین را در صورتی که دلیل دیگری نباشد جزو طرق اثبات نسب می داند. برخی دیگر از فقها برای اثبات نسب از قرعه هم کمک می گیرند ولی قانون مدنی ایران متعرض این دلایل نشده و ذکری از قرعه و قیافه به میان نیاورده است. با توجه به این که ادله و امارات مورد نظر فقها در نفی و اثبات نسب خصوصیت و موضوعیتی نداشته و مقصود حمایت از اصل مسأله نسب به عنوان یکی از ارزش های ضروری بوده است امروزه می توان از طرق و ادله علمی که دلالت روشن تری بر مسأله دارند استفاده نمود. این پایان نامه طی سه بخش به بیان مسائل مربوط به نسب از نظر فقه و حقوقی مدنی ایران می پردازد.
واژه های کلیدی: نسب، اقرار به نسب، اماره فراش، قرعه،تحقیق محلی.نظر کارشناس(دی ان ای)
مقدمه
در شرع مقدس اسلام برای هر فعلی از افعال انسان‌ها حکمی است. تولد هر انسانی ناشی از پدر و مادري است که او را به وجود آورده‌اند. این تولد یک نوع ارتباط طبیعی بین طفل و به وجود آورندگان او ایجاد می‌کند که در اصطلاح حقوقی نسب نامیده می‌شود. مبنای نسب قانونی، ازدواج و رابطه مشروع است.بنابراین در زمان انعقاد نطفه، باید رابطه قانونی بین زوجین برقرار باشد.
طفلی که در فاصله بین شش الی 10 ماه از رابطه ایجاد شود، ملحق به شوهر است زیرا فرض بر این است که زن به شوهر خود وفادار بوده است. چنانچه نسب قانونی باشد، قرابت و خویشاوندی ایجاد می‌کند که این قرابت بر حسب دوری و نزدیکی آثاری را به همراه دارد. این آثار گاهی به صورت حق است مانند حق حضانت و حق ولایت و گاه به صورت تکلیف است مانند تکلیف اطاعت و احترام اولاد نسبت به والدین. نسب در حکم قانون نسبی است که مبنای آن رابطه ناشی از اشتباه و اکراه باشد. نسب غیر قانونی ناشی از رابطه نامشروع است. اثبات نسب مادری در مقایسه با نسب پدری آسان تر است زیرا دوران حاملگی و زایمان به آسانی قابل پنهانکاری و انکار نیست به خصوص که طبق قانون ثبت احوال تولد هرکودکی ظرف 15 روز پس از به دنیا آمدن او باید به یکی از حوزه‌های ثبت احوال اعلام و برای طفل شناسنامه گرفته شود. این تکلیف در مرحله اول به عهده پدر و در صورت غیبت او با سایرین از جمله جد پدری، مادر، سرپرست و امین طفل خواهد بود. اثبات نسب پدری به خصوص اگر ناشی از یک رابطه قانونی نباشد، مشکل است و به خصوص در ازدواج های شرعی که بدون ضوابط قانونی انجام می پذیرد (مانند صیغه)، دشوارتر است. هر چند امروزه با آزمایش های مدرن پزشکی و تطبیق گروه‌های خونی از جمله آزمایش H-L-A برای اثبات نسب کمک گرفته می شود.که درمسأله استفاده از رحم جایگزین و انتساب طفل متولد ازرحم جایگزین این آزمایشات ازمهمترین دلایل اثبات نسب محسوب می شود ؛ لذا باید حکم تکلیفی و وضعی آن مشخص گردد. در بحث ناظر وضعیت نسب کودکان متولد از رحم جایگزین ما وارد حکم تکلیفی جواز یا حرمت نمی‌شویم و فقط به تبیین حکم وضعی طفل متولد از رحم جایگزین در رابطه با نسب پدری و مادری که محور و اساس بحث و بررسی‌ها درباره سایر احکام وضعی طفل مزبور می‌باشد، می‌پردازیم. در ابتدای بحث به تبیین ماهیت و مفهوم کلی پیرامون نسب خواهیم پرداخت،چرا که با تبیین ماهیت نسب است که امکان تصمیم‌گیری دقیق و روشن در مورد رابطة نسب در پدیدة مادر جانشین بوجود می‌آید.به این ترتیب در این نوشتار مطالب خود را در دو قسمت جداگانه خواهیم آورد. درقسمت اول به بررسی ماهیت نسب و تاریخ نسب شناسی به صورت کلی می‌پردازیم ودر قسمت دوم به رابطة نسب در حالت استفاده از رحم جایگزین خواهیم پرداخت.سپس به تفصیل به قاعده فراش،نظر کارشناس(دی ان ای)اقرار،قرعه،شهادت شهود و...دیگر طرق اثبات نسب اشاره خواهیم نمود.
تعریف موضوع
نسب به واسطه انعقاد نطفه از نزدیکی زن و مرد به وجود می آید. از این امر، رابطه طبیعی خونی بین طفل و آن دو نفر که یکی پدر و دیگری مادر باشد موجود می گردد.
نسب مشروع در صورتی ثابت می شود که انعقاد نطفه در زمان زوجیت حاصل شده باشد در غیر این صورت طفل متولد از آنان قانونی نخواهد بود. پس برای اثبات نسب باید ثابت شود که بین پدر و مادر ادعائی رابطه زناشویی صحیح و قانونی وجود داشته است.
اثبات رابطه زوجیت باهریک ازادله اثبات دعوی (اقرار، شهادت وامارات قضایی و ...) امکان پذیر است و در این زمینه محدودیتی از نظر دلیل نیست. اما آسانترین و ساده ترین طریق اثبات نسب پدری استناد به اماره فراش است که مستنبط از حدیث «الولد للفراش و للعاهر الحجر» می باشد.
بسیاری از فقها و حقوقدانان به جای تعریف نسب به معنای خاص،به تعریف نسب به معنای عام که شامل هر نوع رابطه خویشاوندی بین دو نفر می شود پرداخته اند، ولی در این نوشتار نسب به معنای خاص آن یعنی رابطه پدر فرزندی و مادر فرزندی مدنظر است.
الف- سؤالات تحقیق
اساسی ترین سؤالاتی که در این تحقیق می تواند مطرح باشد سؤالات زیر هستند:
1- طرق اثبات نسب در فقه و حقوق مدنی ایران کدامند؟
2- مبانی و قدرت اثباتی طرق اثبات نسب چیست؟
3-درموارد تلقیح مصنوعی و رحم اجاره ای طریق اثبات نسب چیست؟
4- طرق علمی اثبات نسب در فقه و حقوق مدنی ایران چه موقعیتی دارد؟
5- وجوه اشتراک و افتراق اثبات نسب در فقه و حقوق مدنی ایران کدامند؟
ب- فرضیات تحقیق
1-در فقه و حقوق مدنی ایران از طریق اماره فراش، شهادات واقرار و به روش علمی-آزمایشگاهی می توان نسب را ثابت کرد.
2- طرق اثبات نسب جزو امارات قانونی است و استناد به این طریق تا زمانی است که دلیل دیگر خلاف آن را ثابت نکند.
3- نسب در مورد فساد نکاح ، تابع قواعد کلی اثبات نسب است. و در تلقیح مصنوعی در برخی صور نسب محقق می شود و در برخی دیگر محقق نمی شود.
4- کاربرد طریق علمی- آزمایشگاهی در اثبات نسب در مواردی قطعی نیست اما در نفی نسب قطعی است.
5- طریق اماره فراش و امارات و اقرار برای اثبات نسب در فقه و حقوق مدنی ایران مشترک است و اختلاف میان آنها در جزییات است.
ج-روش تحقیق
روش تحقیق در این نوشتار کتابخانه ای است؛ بدین معنی که کتب، مقالات، گزارش ها و مباحث مربوط به موضوع ، مطالعه و پس از طرح و توضیح به منظور دست یافتن به نتایج مطلوب به بررسی آنها پرداخته می شود و گاه نیز در پایان هر مبحث با استدلال نتیجه حاصل ازآن ارائه می شود.
د-اهمیت تحقیق
یکی از مهمترین هدف مقدس اسلام بقای نوع انسان در زندگی دنیوی است. و به منظور حفظ آن قدرت میل جنسی در او به ودیعه نهاده شده جز آنکه انسان در تمایلات جنسی خود به مانند حیوانات رها نشده است بلکه این امیال باید در مجرائی صحیح وارد و تحت نظم و اصولی شایسته باشد تا خانواده را به وجود آورد و تنها وسیله ای که برای ایجاد نسل تشریع شده ازدواج است و اولادی که در نتیجه این ازدواج از نطفه زوجین متولد می شوند به پدر و مادر خود منسوب و این اولین حقی است که اولاد بعد از تولد نسبت به پدر و مادر خود دارند.